Udar cieplny – Pierwsza pomoc

Dziecko, które umiera w rozgrzanym aucie, wygląda, jakby spało. Przy 30°C na zewnątrz, w zamkniętym samochodzie w zaledwie pół godziny temperatura może wzrosnąć do zabójczych 46°C. Po godzinie temperatura osiąga już wartość 56°C. Wystarczy zaledwie 15 minut w zamkniętym, przegrzanym samochodzie, żeby dziecko doznało zagrażających życiu urazów mózgu i nerek. W samych Stanach Zjednoczonych umiera około 40 dzieci rocznie w wyniku pozostawienia w rozgrzanym samochodzie. Ponad połowa z nich ma mniej niż dwa lata.

Spis treści:

1. Udar cieplny u dzieci – przyczyny.
2. Udar cieplny – objawy.
3. Skutki przegrzania organizmu. Hipertermia.
4. Udar cieplny – pierwsza pomoc.
5. Udar cieplny – jak zapobiegać?

Udar cieplny u dzieci – przyczyny.

Lato to czas radości i aktywności na świeżym powietrzu, ale może także stwarzać ryzyko dla zdrowia, zwłaszcza u dzieci i osób starszych powyżej 65 roku życia lub z chorobami przewlekłymi.

W sierpniu 2003 roku, podczas przedłużającej się fali upałów we Francji, 14 000 ludzi stało  się ofiarami udaru cieplnego. Media na całym świecie wielokrotnie opisywały tragiczne w skutkach historie pozostawienia dzieci w rozgrzanym aucie, a mimo to wciąż umierają z tego powodu dzieci.  W 2022 r. w Szczecinie doszło do tragicznego zdarzenia – matka zostawiła dziecko w rozgrzanym samochodzie.  Z nieoficjalnych informacji wynika, że zapomniała odwieźć chłopczyka do żłobka i pojechała do pracy. 1,5 roczny chłopczyk zmarł. W czerwcu 2013 roku w Rybniku 40-letni mężczyzna zapomniał odwieźć swoją 3-letnią córkę do przedszkola. Pojechał prosto do pracy i zostawił dziecko w samochodzie. O swoim tragicznym błędzie przekonał się dopiero 8 godzin później, dziecko nie żyło. Szyby przepuszczają promieniowanie słoneczne, które rozgrzewa wnętrze pojazdu, a jednocześnie stanowią izolator zatrzymujący ciepło w środku. Znaczenie ma także kolor karoserii oraz elementów we wnętrzu – im są ciemniejsze, tym wzrost temperatury szybszy. Zobacz amerykańską kampanię społeczną „One decision”, która ma na celu uchronić przed tragicznymi udarami cieplnymi małych dzieci:

Nie tylko pozostawienie dziecka we wnętrzu samochodu w ciepły dzień może spowodować udar cieplny. Wystarczy zbyt długa ekspozycja na słońcu. Dziecko, bawiąc się na świeżym powietrzu, nie zauważa, że temperatura jego ciała niebezpiecznie wzrasta.  Udar cieplny jest szczególnie niebezpieczny, gdy dotyczy małych dzieci, u których nie rozwinęły się jeszcze całkowicie mechanizmy termoregulacji. Udar cieplny często jest wynikiem kombinacji kilku czynników:

1. Wysoka temperatura i wilgotność. Nagłe zmiany temperatury mogą przyczynić się do udaru cieplnego. Co istotne, wilgotność wpływa na odczuwanie temperatury. Wysoka wilgotność może sprawić, że odczuwamy wyższą temperaturę niż wynosi rzeczywista temperatura, co jest spowodowane trudnościami w parowaniu potu z powierzchni skóry. Pot jest ważnym mechanizmem regulacji temperatury w organizmie.
2. Ekspozycja na słońce. Długotrwałe przebywanie na słońcu, szczególnie w godzinach południowych, zwiększa ryzyko udaru cieplnego.
3. Brak odpowiedniego nawodnienia. Niewystarczające spożycie płynów podczas upalnych dni prowadzi do odwodnienia, a tym samym sprzyja przegrzaniu organizmu.
4. Nadmierne ubieranie. Przesadne ubieranie w gorącym i wilgotnym otoczeniu to prosta droga do niebezpiecznego podniesienia temperatury ciała.
5. Duży wysiłek fizyczny. Przy dużej aktywności fizycznej temperatura ciała dodatkowo wzrasta.

Udar cieplny – objawy.

Gdy ludzkie ciało znajduje się pod wpływem wysokich temperatur, jego umiejętność termoregulacji spada. W przypadku dzieci, które są bardziej wrażliwe na zmiany temperatury niż dorośli, udar cieplny może wystąpić niespodziewanie i szybko. Rozpoznanie i odpowiednia reakcja są kluczowe dla minimalizowania ryzyka powikłań oraz przywrócenia homeostazy termicznej organizmu. Objawy udaru cieplnego (słonecznego):

• Gorąca i sucha skóra. Zaczerwienienie twarzy.
• Wysoka gorączka. Temperatura ciała przekraczająca 40°C.
• Szybki puls. Tętno jest przyspieszone.
• Zmiany zachowania. Drażliwość, zdezorientowanie, splątanie.
• Słabość i zmęczenie. Ogólne osłabienie, senność, utrata przytomności.
• Zawroty głowy i nudności. W skrajnych przypadkach wymioty.
• Zaburzenia widzenia.

Skutki przegrzania organizmu. Hipertermia.

Hipertermia to stan zwiększonej temperatury ciała powyżej normalnej wartości. Może wpłynąć na funkcjonowanie wielu układów w organizmie. Jej skutki mogą obejmować:

• zaburzenia termoregulacji: Zaburzona zostaje zdolność organizmu do utrzymania odpowiedniej temperatury.
• uszkodzenie komórek: Wysoka temperatura ciała może prowadzić do uszkodzenia struktur kluczowych dla funkcjonowania komórek.
• zaburzenia neurologiczne: Hipertermia wpływa na układ nerwowy, objawiając się dezorientacją, zaburzeniami świadomości albo drgawkami.
• naruszenie homeostazy elektrolitowej: Zaburzenia równowagi elektrolitowej wpływają na funkcje komórek nerwowych i mięśniowych.
• zaburzenia rytmu serca: Zły wpływ na układ sercowo-naczyniowy prowadzi do zaburzeń rytmu serca. Objawy to tachykardia, bradykardia czy arytmia serca.
• niewydolność organów wewnętrznych: Osłabiona zostaje praca zwłaszcza serca i nerek. To może skutkować niewydolnością wielonarządową.
• zakrzepica i zaburzenia krzepnięcia: Hipertermia może wpływać na proces krzepnięcia krwi, zwiększając ryzyko zakrzepów oraz zaburzeń w funkcjonowaniu układu krwionośnego.
• niewydolność oddechowa: Przyspieszony oddech oraz osłabienie funkcji mięśni oddechowych mogą prowadzić do niedotlenienia tkanek i narządów.

Udar cieplny – pierwsza pomoc.

Udar cieplny to poważne zagrożenie, które wymaga odpowiedniej reakcji. Rozpoznanie objawów, zrozumienie przyczyn oraz szybka reakcja są kluczowe dla zdrowia i życia poszkodowanego. Co robić?

• Przenieś poszkodowanego do cienia, w chłodniejsze miejsce. Zapewnij przewiewne otoczenie. Poluzuj lub zdejmij mu ciasne ubranie. Skorzystaj z wiatraka, jeśli masz taką możliwość.
• Podawaj płyny. Nawodnij osobę, podając chłodne, niegazowane napoje, najlepiej lekko osolone lub elektrolity.
• Zastosuj chłodne okłady. Mogą to być np. wilgotne ręczniki. Można również zastosować kąpiel chłodniejszą o 2 stopnie niż temperatura ciała. Nie należy stosować zimnych kąpieli, które mogłyby doprowadzić do szoku termicznego.
• Podaj lek przeciwgorączkowy, jeżeli temperatura poszkodowanego wynosi powyżej 38°C.
• Wezwij pomoc. Jeśli stan poszkodowanego się nie poprawia lub wręcz się pogarsza np. stracił przytomność, majaczy, natychmiast zadzwoń na nr 112 lub 999. Ułóż chorego w pozycji bocznej bezpiecznej. W przypadku, gdy nie oddycha, natychmiast przejdź do resuscytacji. Koniecznie sprawdź, jak należy wykonać RKO u dzieci.

Jeśli osoba z objawami wyczerpania cieplnego wystarczająco szybko zostanie przeniesiona w chłodniejsze miejsce i zostanie nawodniona, powinna poczuć się lepiej. Jeśli jednak złe samopoczucie nie mija, istnieje podejrzenie udaru cieplnego i potrzebna jest fachowa pomoc medyczna.

Udar cieplny – jak zapobiegać?

W okresie letnim warto pamiętać o dostarczaniu odpowiedniej ilości płynów, unikaniu ekspozycji na słońce w godzinach największego nasłonecznienia, zakładaniu nakrycia głowy oraz monitorowaniu stanu zdrowia dziecka podczas upałów. Sam unikaj alkoholu i kofeiny. Nie zostawiaj dziecka samego w samochodzie nawet „na chwilkę”, zwłaszcza w ciepłe, słoneczne dni. Jeżeli widzisz dziecko pozostawione bez opiekuna czy rodzica w upalny dzień w rozgrzanym samochodzie, nie wahaj się i rozbij szybę, najlepiej tę najbardziej oddaloną od dziecka,  W tej sytuacji jesteś zwolniony z odpowiedzialności za uszkodzenie czyjegoś mienia, czyli w tym przypadku samochodu.

Warto znać objawy udaru cieplnego oraz wiedzieć, jak udzielić pierwszej pomocy. Skoro tu trafiłeś, to dobry moment, żeby skorzystać z naszego kursu pierwszej pomocy online. Masz szansę na zdobycie wiedzy i umiejętności, takich jak np. zatamowanie krwotoku, postępowanie przy zadławieniu dziecka, RKO niemowlaka.  Już dzisiaj zapisz się na nasz kurs pierwszej pomocy online. To jedyny tak profesjonalny kurs pierwszej pomocy online. Wieloletnie doświadczenie w ratowaniu ludzkiego życia i zdrowia chcemy wykorzystać, byś i Ty mógł stać się bohaterem w swoim domu!